Hedef 1.1.2: Nesne ve Nesne Resimleri Arasından Farklı Olanları Ayırt Etme
1. Evre: Beceri Tanıtma Evresi
Bu evrede, çocuğun nesneler ve nesne resimleri arasından farklı olanları ayırt edebilmesi hedeflenmektedir. Bu beceri, zihinsel yetersizliği olan bireyler için görsel algı, dikkat ve ayırt etme yeteneğinin gelişmesine katkı sağlar. Çocuk, bu beceriyi kazandığında çevresindeki nesneleri daha iyi tanıyabilir ve birbirinden farklı nesneleri bilinçli bir şekilde ayırt edebilir.
Beceri Kazanımının Olumlu Etkileri:
- Görsel algı ve dikkat becerileri gelişir.
- Karar verme yetisi güçlenir.
- Kategorize etme ve karşılaştırma becerisi artar.
- Günlük yaşamda nesneleri doğru şekilde ayırt edebilir.
- Akademik başarıda özellikle matematik ve okuma becerilerinde gelişim gösterir.
Ulaşmak İstediğimiz Hedef Davranışlar:
- Nesneler arasından tür/renk/boyut özelliklerine göre farklı olanı ayırt eder.
- Nesne resimleri arasından tür/renk/boyut özelliklerine göre farklı olanı ayırt eder.
- Nesne resimleri arasından konum ve ayrıntılarına göre farklı olanı belirler.
Kullanılabilecek Öğretim Yöntemleri:
- Doğrudan Öğretim Yöntemi: Öğrenciye birebir yönlendirme yapılarak nesneler arasındaki farkları görmesi sağlanır.
- Alıştırmayı Artırma Yöntemi: Tekrar yoluyla çocuğun beceriyi pekiştirmesi sağlanır.
- Model Olma Yöntemi: Eğitmen ya da ebeveyn, farklı nesneleri göstererek çocuğa nasıl ayırt edebileceğini öğretir.
İlgili Modül ve Bölüm Bilgileri:
- Modül: Öğrenmeye Destek
- Bölüm: Görsel Algı ve Bellik
- Alan: Zihinsel Yetersizlik
Akademik Açıklama ve Örnekler:
Farklı olanı ayırt etme becerisi, çocuğun gözlem yapma ve analiz etme yetisini geliştirir. Bu beceri kazandırıldığında çocuk, çevresindeki nesnelerin özelliklerini daha iyi tanımlayabilir ve sınıflandırma becerisi gelişir. Örneğin, bir grup içinde mavi çoraplar arasında bir kırmızı çorap varsa çocuğun bunu fark edebilmesi, onun karşılaştırma becerisinin geliştiğini gösterir. Piaget’in bilişsel gelişim kuramında çocukların sınıflandırma ve ayırt etme becerilerini somut işlemler döneminde kazandığı belirtilmektedir. Ancak, zihinsel yetersizliği olan bireylerde bu beceri doğrudan öğretim yöntemleri ile daha erken aşamalarda kazandırılabilir.
2. Evre: Uygulama Evresi
Bu evrede, çocuğun sınıf ortamında öğretmen tarafından ve ev ortamında ebeveynler tarafından beceriyi uygulayarak geliştirmesi sağlanacaktır.
Sınıf Ortamında Uygulanabilecek Yöntemler
- Farklı Olanı Bul Oyunu:
- Öğretmen, çocukların önüne üç aynı nesne ve bir farklı nesne koyar (örneğin üç kırmızı kalem ve bir mavi kalem).
- Çocuğa “Hangisi farklı?” sorusu yöneltilir.
- Çocuk doğru nesneyi seçtiğinde pekiştireçler kullanılır (sözlü övgü, alkış, ödüllendirme).
- Görsel Ayırt Etme Çalışmaları:
- Öğrencinin önüne benzer resimler konularak bir tanesinin farklı olduğu belirtilir.
- Çocuk, farklı olan nesneyi seçerek öğretmene gösterir.
- Doğru seçimlerde öğrenciye somut pekiştireçler (çıkartma, yıldız gibi) verilir.
- İpucu Kullanarak Öğretim:
- Öğrenciye fiziksel yönlendirme ile (öğretmen parmağıyla ipucu vererek) farklı nesneyi bulması öğretilir.
- Daha sonra ipuçları azaltılarak çocuğun kendi başına bulması teşvik edilir.
- Doğal Pekiştirme Kullanımı:
- Günlük sınıf aktivitelerinde çocuğun farklı olan nesneyi bulması sağlanır.
- Örneğin, öğrencilerin sıraları arasında farklı bir nesne yerleştirilir ve çocuğun bunu bulması istenir.
Ev Ortamında Uygulanabilecek Yöntemler
- Evde Günlük Eşyalar ile Çalışma:
- Çocuğa çoraplar, tabaklar, kalemler arasından farklı olan nesneyi bulması istenir.
- “Bu tabaklardan biri farklı, hangisi?” gibi yönlendirmelerle çocuğun dikkatini farklı olan nesneye çekmesi sağlanır.
- Evde Farklı Nesne Kartları ile Oyunlar:
- Çocuğun önüne dört kart konularak bir tanesi diğerlerinden farklı olur.
- Çocuk doğru kartı bulduğunda ödüllendirilir.
- Market veya Günlük Hayatta Uygulama:
- Alışverişte çocuğa benzer ürünlerden biri farklı olan bir grubu gösterilir ve “Hangisi diğerlerinden farklı?” sorusu yöneltilir.
- Çocuğun verdiği doğru yanıtlar sosyal pekiştireçlerle ödüllendirilir.
- Farklı Dokulardaki Nesneleri Tanıma:
- Çocuğa çeşitli materyaller (kumaş, tahta, plastik) verilerek “Hangisi farklı?” sorusu yöneltilir.
- Dokunsal duyularını kullanarak da farkı ayırt etmesi sağlanır.
Bu evre, çocuğun farklı olanı ayırt etme becerisini günlük hayatta kullanabilmesini sağlayarak becerinin kalıcı hale gelmesine katkı sunacaktır.
Pekiştirme Evresi ve Genelleme Evresi ile devam ediyorum.
3. Evre: Pekiştirme Evresi
Bu evrede, çocuğun öğrendiği beceriyi unutmasını önlemek ve daha sağlamlaştırmak için tekrar eden uygulamalar yapılacaktır. Çeşitli bağlamlarda ve farklı materyallerle çalışılarak çocuğun beceriyi içselleştirmesi sağlanmalıdır.
Sınıf Ortamında Pekiştirme Çalışmaları
- Farklı Olanı Bulma Etkinliği:
- Öğrencinin önüne üç aynı nesne ve bir farklı nesne konulur.
- Çocuktan farklı olanı göstermesi istenir.
- Doğru cevap verdiğinde sözlü pekiştireç (“Harika, farklı olanı buldun!”) veya küçük ödüller verilir.
- Zorluk Seviyesini Artırma:
- Başlangıçta bariz farklılıklar içeren nesneler kullanılır (örneğin, üç kırmızı elma ve bir yeşil elma).
- Zamanla daha ince farklar içeren nesnelerle çalıştırılarak dikkat becerisi güçlendirilir (örneğin, aynı modelde ancak farklı renk tonlarında kalemler).
- Sınıf İçinde Doğal Pekiştirme:
- Günlük etkinliklerde çocuğun farklı olanı bulmasını gerektiren görevler verilir.
- Sanat dersinde benzer resimler arasından farklı olanı bulması istenir.
- Matematik dersinde sayı veya şekil kartlarıyla farklı olanı ayırt etmesi sağlanır.
- Grup Oyunları ile Pekiştirme:
- Sınıftaki diğer öğrencilerle eşleştirerek çocuğun sosyal becerilerini de geliştirecek etkinlikler yapılır.
- Çocuklardan, tahtada verilen resimler arasından farklı olanı ilk bulan kişiyi ödüllendiren bir oyun oynatılır.
Ev Ortamında Pekiştirme Çalışmaları
- Günlük Eşyalarla Çalışma:
- Çocuk, mutfakta çatal-bıçak takımı içinde farklı olanı ayırt etmeye yönlendirilir.
- Çamaşır katlama sırasında çoraplar arasından farklı olanı bulması sağlanır.
- Hikâye ve Kitaplarla Pekiştirme:
- Resimli kitaplarda “Hangi resim diğerlerinden farklı?” soruları sorularak farkı bulması sağlanır.
- Markette ve Dış Mekânda Uygulama:
- Alışveriş sırasında benzer ürünler arasındaki farklı olanı bulması için yönlendirme yapılır.
- Parkta taş veya yapraklar arasındaki farkları bulma oyunu oynatılır.
- Aile Üyeleriyle Etkileşim:
- Çocuk farklı aile bireyleriyle de bu beceriyi pekiştirmelidir.
- Aile içinde küçük yarışmalar düzenlenerek çocuğun farklı olanı ayırt etmesi teşvik edilir.
Pekiştirme çalışmaları, çocuğun yalnızca sınıfta değil, günlük yaşamda da öğrendiği beceriyi kullanmasını desteklemelidir.
4. Evre: Genelleme Evresi
Bu evrede, çocuğun öğrendiği beceriyi farklı ortamlarda ve farklı kişilerle kullanabilmesi sağlanmalıdır. Çeşitli bağlamlarda uygulama yapılarak becerinin kalıcı hale gelmesi amaçlanır.
Sınıf Ortamında Genelleme Çalışmaları
- Farklı Derslerde Kullanım:
- Görsel sanatlar dersinde farklı desenleri bulma çalışmaları yapılır.
- Beden eğitimi dersinde farklı hareketleri ayırt etmesi sağlanır.
- Farklı Öğretmenlerle Çalışma:
- Çocuk, sadece kendi sınıf öğretmeniyle değil, rehber öğretmen ya da destek eğitim öğretmeni ile de çalıştırılarak becerisini farklı kişilerle genelleyebilir.
- Yeni Materyaller ile Deneme:
- Çocuk başlangıçta bildiği nesnelerle çalışmışsa, yeni ve daha soyut materyallerle çalıştırılır.
- Örneğin, önce oyuncaklarla farklı olanı ayırt eden çocuk, ilerleyen aşamalarda şekiller veya harfler arasında fark bulmaya yönlendirilir.
Ev Ortamında Genelleme Çalışmaları
- Farklı Mekânlarda Uygulama:
- Evde kazanılan becerinin market, park, okul bahçesi gibi farklı ortamlarda da uygulanması sağlanır.
- Örneğin, alışveriş sırasında reyonlardaki farklı ürünü bulması teşvik edilir.
- Günlük Yaşam Aktivitelerine Dahil Etme:
- Çocuğun kahvaltıda farklı tabakları ayırt etmesi, dolaptaki farklı eşyaları fark etmesi sağlanır.
- Aile Dışı Etkileşim:
- Çocuk farklı akraba veya arkadaşlarla da bu becerisini uygulamalıdır.
- Büyükbaba veya komşularla oynanan oyunlar, becerinin farklı kişilerle de genellenmesini sağlar.
- Farklı Zamanlarda Tekrar:
- Çocuk, sadece belirli bir zaman diliminde değil, farklı günlerde ve farklı zaman aralıklarında da aynı beceriyi tekrar etmelidir.
Genelleme süreci, çocuğun öğrendiği beceriyi unutmasını önler ve onu günlük yaşantısında bağımsız bir şekilde kullanmasını sağlar.
Sonuç
Nesne ve nesne resimleri arasından farklı olanları ayırt etme becerisi, zihinsel yetersizliği olan bireylerin dikkat, görsel algı ve analiz yetilerini geliştiren önemli bir beceridir. Bu beceri kazanıldığında çocuk, çevresindeki nesneleri bilinçli bir şekilde ayırt edebilir, akademik başarısı artar ve günlük yaşamda karşılaştığı nesneleri daha iyi sınıflandırabilir. Beceri kazandırma, uygulama, pekiştirme ve genelleme aşamaları sistematik olarak takip edildiğinde çocuğun öğrenme süreci desteklenmiş olur ve öğrendiği bilgi kalıcı hale gelir.