Problem çözme yaklaşımı olarak da adlandırılan bilişsel süreç yaklaşımıyla otizm spektrum bozukluğu olan bireylere sosyal becerileri tek tek kazandırmak yerine, sosyal durumla ilgili olarak problem çözme becerisinin kazandırılması amaçlanır. Bu amaçla otizm spektrum bozukluğu olan bireylere, sosyal durum için amaçları belirleme, sosyal duruma ilişkin ipuçlarından yararlanarak problemin ne olduğunu ortaya koyma, sosyal duruma ya da amaçlara en uygun olacak çözüm yollarını belirleme, en uygun olan çözüm yolunu seçme ve seçtikleri yolun sonuçlarını değerlendirmeleri öğretilir. Başka bir deyişle bu bireylere problem çözmek için gerekli stratejiler öğretilmiş olur. Sosyal becerilerin bilişsel süreç yaklaşımıyla öğretiminde sosyal kodlama, sosyal karar verme, sosyal davranışta bulunma ve sosyal değerlendirme olmak üzere dört aşamalı bir süreç izlenir:
Sosyal Kodlama: Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler, ilk olarak var olan durumu gözlemler, sosyal problemin ne olduğunu anlarlar. Bunu anlayabilmek için sosyal durumu gözlemledikten sonra kendilerine “Ne oldu?” sorusunu sorarlar ve bu soruya yanıt verirler.
Sosyal Karar Verme: Sosyal durumu gözlemleyip sorunun ne olduğuna karar veren otizm spektrum bozukluğu olan bireyler, bu durumda ne yapacakları ile ilgili alternatif çözüm yolları önerirler. Alternatif çözüm yollarını üretebilmek için otizm spektrum bozukluğu olan bireyler kendilerine “Bu kişinin yerinde olsaydım, ben neler yapabilirdim?” sorusunu sorar ve yapabilecekleri altenatif davranışları sıralarlar.
Sosyal Performans: Bu aşamada sorunu çözmek için uygulayabilecekleri davranışlarla ilgili alternatif yollar üreten otizm spektrum bozukluğu olan bireyler sosyal durumla en iyi şekilde baş etmelerini sağlayacak olan davranışları seçerler. Önerdikleri davranışlardan hangisini seçeceklerine karar vermek için otizm spektrum bozukluğu olan bireyler “Hangisini yapmalıyım?” sorusunu sorarlar, hangi davranışı ve neden bu davranışı seçeceğini söylerler.
Sosyal Değerlendirme: Hangi davranışı seçeceğine karar veren otizm spektrum bozukluğu olan bireyler seçtikleri davranışla ilgili kendilerini değerlendirirler. Başka bir deyişle otizm spektrum bozukluğu olan bireyler seçtikleri davranışı sergilediklerinde, bunun sonuçlarının ne olacağını değerlendirirler. Burada bireylerden ortaya koyduğu çözüm yolunun etkililiğini değerlerlendirmeleri istenir. Bunun için otizm spektrum bozukluğu olan bireyler kendilerine, “Bunu yaptığımda ne hissederdim?”sorusunu sorarlar ve cevabını verirler. Daha sonra bireyler kendilerine “Bunu yaptığımda karşımdaki kişi ne hissederdi?” sorusunu sorarlar ve cevabını söylerler.
