hedef2.2.1Hedef: Sözcükleri Farklı Durumda/Bağlamda Ayırt Eder

1. Evre: Beceri Tanıtma Evresi

Bu evrede çocuğun, bir sözcüğün farklı durum ve bağlamlarda nasıl kullanıldığını anlaması sağlanır. Bu beceri, çocuğun dilin anlam katmanlarını kavramasına, kelime bilgisini geliştirmesine ve iletişim becerilerini güçlendirmesine yardımcı olur.

Bu beceriyi kazanması halinde:

  • Sözcüklerin bağlama göre farklı anlamlarını kavrar.
  • Doğru kelimeleri doğru durumlarda kullanır.
  • Dilsel esneklik kazanır ve iletişimde daha etkili olur.

Ulaşmak istediğimiz hedef davranışlar:

  1. Sözcüklerin farklı anlamlarını bağlamlarına göre ayırt eder (örneğin, “açık” kelimesi hem “ışığın açık olması” hem de “kapının açık olması” anlamına gelebilir).
  2. Farklı bağlamlarda kullanılan sözcükleri uygun şekilde yorumlar.
  3. Bir kelimeyi farklı durumlarda doğru şekilde kullanır.
  4. Sözcüklerin anlamını bağlamına göre açıklayabilir.

Kullanılabilecek öğretim yöntemleri:

  • Örnekleme ve rehberlik.
  • Görsel destekli anlam çalışmaları.
  • Yapılandırılmış bağlam analiz etkinlikleri.

Örnek Materyal ve Yönergeler:

  • Materyal: Resimli kartlar, hikaye kitapları, kelime tabloları.
  • Yönerge: “Bu resimlerde ‘açık’ kelimesi hangi anlamda kullanılmış? Bana açıklayabilir misin?”

2. Evre: Uygulama Evresi

Bu evrede çocuk, sözcüklerin farklı bağlamlarda kullanımını uygulamaya başlar. Çalışmalar, hem okulda öğretmen rehberliğinde hem de evde ebeveyn desteğiyle gerçekleştirilir.

Okulda Öğretmen Tarafından:

  1. Resim ve Bağlam Çalışmaları:
    • Çocuğa aynı sözcüğün farklı bağlamlarda kullanıldığı resimler gösterilir ve anlamı açıklaması istenir.
    • Örnek Aktivite: “Bu resimde ‘açık’ kelimesi ışık için kullanılmış, diğer resimde kapı için. Aralarındaki farkı anlat.”
  2. Cümle Tamamlama Çalışmaları:
    • Çocuğa bir sözcüğün farklı anlamlarını içeren cümleler verilir ve cümleleri tamamlaması istenir.
    • Örnek Yönerge: “‘Kırık’ kelimesi hem bir oyuncak için hem de bir kalp için kullanılabilir. Hangi cümlede bu anlamı açıklarsın?”

Evde Ebeveynler Tarafından:

  1. Günlük Durumlardan Örnekler:
    • Çocuk, evde günlük durumlarda kullanılan sözcüklerin anlamlarını bağlama göre ayırt etmeye teşvik edilir.
    • Ebeveyn Yönergesi: “Bugün ‘tatlı’ kelimesini hem yiyecek hem de bir kişi için kullanabilir misin?”
  2. Hikaye Üzerinde Çalışma:
    • Çocuk, ebeveyniyle birlikte bir hikaye okur ve hikayede geçen sözcüklerin bağlama göre farklı anlamlarını tartışır.
    • Örnek Aktivite: “Bu hikayede geçen ‘soğuk’ kelimesi havayı mı, yoksa bir insanın davranışını mı anlatıyor?”

3. Evre: Pekiştirme Evresi

Bu evrede çocuk, sözcüklerin farklı durum ve bağlamdaki anlamlarını düzenli ve doğal bir şekilde ayırt etmeyi öğrenir.

Okulda Öğretmen Tarafından:

  1. Bağlam Analizi Çalışmaları:
    • Çocuk, bir metindeki sözcüklerin anlamını bağlama göre ayırt eder ve açıklar.
    • Örnek Aktivite: “Bu paragraftaki ‘kesmek’ kelimesi bir ipi kesmek mi, yoksa yolu kesmek anlamında mı kullanılmış?”
  2. Grup Çalışmaları:
    • Çocuk, bir grup etkinliğinde sözcüklerin farklı bağlamlardaki anlamlarını arkadaşlarıyla tartışır.
    • Örnek Yönerge: “Arkadaşlarınla bir kelime seçin ve bu kelimenin farklı anlamlarını birlikte bulun.”

Evde Ebeveynler Tarafından:

  1. Aile Sohbetlerinde Kullanım:
    • Çocuk, aile bireyleriyle yaptığı sohbetlerde bir kelimenin farklı anlamlarını ayırt ederek kullanır.
    • Ebeveyn Yönergesi: “‘Hafif’ kelimesini hem bir şeyin ağırlığı hem de rüzgar için kullanabilir misin?”
  2. Bağlam Tabanlı Kelime Oyunları:
    • Çocuk, ebeveyniyle kelimelerin bağlamlarını ayırt etmeye yönelik oyunlar oynar.
    • Örnek Aktivite: “‘Dar’ kelimesinin farklı anlamlarını içeren cümleler kur.”

4. Evre: Genelleme Evresi

Bu evrede çocuk, sözcüklerin bağlama göre anlamını farklı kişiler, ortamlar ve durumlarda doğal bir şekilde ayırt etmeyi öğrenir.

Okulda Öğretmen Tarafından:

  1. Sunum ve Tartışmalar:
    • Çocuk, sınıfta bir sunum yapar ve kelimelerin bağlama göre farklı anlamlarını açıklar.
    • Örnek Aktivite: “Bir kelimenin farklı anlamlarını içeren bir hikaye yaz ve sınıfta paylaş.”
  2. Etkinliklerde Uygulama:
    • Çocuk, sınıf içindeki etkinliklerde bağlama göre kelimelerin anlamlarını ayırt eder ve bunları kullanır.
    • Örnek Yönerge: “Bir kelime seç ve bu kelimeyi farklı anlamlarda kullanan iki cümle kur.”

Evde Ebeveynler Tarafından:

  1. Toplum İçinde Uygulama:
    • Çocuk, toplum içinde kelimelerin farklı anlamlarını fark eder ve bağlamına uygun olarak kullanır (örneğin, bir sohbet sırasında “serin” kelimesini havayı ya da bir hissi tanımlamak için kullanmak).
    • Ebeveyn Yönergesi: “Pazarda bir meyve için ‘tatlı’ kelimesini kullan, sonra bunu bir insanı tarif etmek için kullan.”
  2. Sosyal Durumlarda Destekleme:
    • Çocuk, aile toplantılarında ya da arkadaş buluşmalarında sözcüklerin bağlama göre farklı anlamlarını kullanır.
    • Örnek Aktivite: “Arkadaşlarına ‘ağır’ kelimesinin hem bir yük hem de bir durum için kullanılabileceğini göster.”

Genel Sonuç

Bu planın sonunda çocuk, sözcüklerin farklı bağlamlarda anlamlarını ayırt etme becerisini kazanır ve bu beceriyi günlük iletişimde etkili bir şekilde kullanır. Sözcüklerin anlamlarını bağlama göre ayırt etmek, çocuğun dilsel esnekliğini artırır, iletişim becerilerini güçlendirir ve öğrenme süreçlerine katkı sağlar. Hem öğretmen hem de ebeveynlerin desteğiyle bu beceri kalıcı hale getirilir.