Hedef: İfadelerinde Eylemlere Gelen Çekim Eklerini Doğru Yer ve Sırada Kullanır
1. Evre: Beceri Tanıtma Evresi
Bu evrede çocuğun, eylemlere gelen çekim eklerini (örneğin, kip ekleri, kişi ekleri, olumsuzluk ekleri) doğru yer ve sırada kullanması öğretilir. Bu beceri, çocuğun dilbilgisi kurallarına uygun cümleler oluşturmasını ve daha akıcı bir iletişim kurmasını sağlar.
Bu beceriyi kazanması halinde:
- Eylemleri zamanına ve kişisine göre doğru ifade eder.
- Düşüncelerini ve olayları dilbilgisi kurallarına uygun şekilde anlatır.
- Günlük iletişimde daha anlaşılır ve doğru cümleler kurar.
Ulaşmak istediğimiz hedef davranışlar:
- Eylemleri zaman kiplerine uygun şekilde ifade eder (örneğin, “gidiyor”, “gitti”).
- Kişi eklerini eylemlerle doğru şekilde kullanır (örneğin, “ben gidiyorum”, “sen geldin”).
- Olumsuzluk eklerini eylemlerle doğru birleştirir (örneğin, “gelmedi”, “gitmiyor”).
- Çekim eklerini doğru sıralamada kullanır (örneğin, “gidiyordum”, “gelmeyeceğim”).
Kullanılabilecek öğretim yöntemleri:
- Modelleme ve eşlik etme.
- Görsel ve yazılı destekle alıştırmalar.
- Yapılandırılmış dil oyunları ve hikaye oluşturma etkinlikleri.
Örnek Materyal ve Yönergeler:
- Materyal: Resimli hikaye kartları, günlük olay listeleri, dilbilgisi oyunları.
- Yönerge: “Bu resimde bir çocuk var. Şimdi ‘Çocuk gidiyor’ diyelim. Ardından ‘Çocuk gitmedi’ şeklinde kullanalım.”
2. Evre: Uygulama Evresi
Bu evrede çocuk, eylemlere gelen çekim eklerini doğru yer ve sırada kullanmayı aktif bir şekilde uygular. Çalışmalar, hem okulda öğretmen rehberliğinde hem de evde ebeveyn desteğiyle gerçekleştirilir.
Okulda Öğretmen Tarafından:
- Eylem ve Kip Çalışmaları:
- Çocuk, eylemleri farklı zaman kiplerinde kullanır.
- Örnek Aktivite: “Şimdi ‘çalışmak’ fiilini kullanalım. Bugün için ‘çalışıyorum’, dün için ‘çalıştım’, yarın için ‘çalışacağım’ diyelim.”
- Cümle Tamamlama Çalışmaları:
- Çocuğa eksik bırakılmış cümleler verilir ve eylemleri doğru şekilde tamamlaması istenir.
- Örnek Yönerge: “‘Dün sinemaya …’ cümlesini tamamla. ‘Gittim’ diyebilirsin.”
Evde Ebeveynler Tarafından:
- Günlük İfadelerle Çalışma:
- Çocuk, evde günlük olaylarla ilgili cümleler kurar ve eylemleri çekim ekleriyle kullanır.
- Ebeveyn Yönergesi: “Bugün ne yaptın? ‘Okula gittim’ diyebilirsin.”
- Eylemlerle Hikaye Oluşturma:
- Çocuk, ebeveyniyle bir hikaye oluşturur ve eylemleri doğru çekim ekleriyle kullanır.
- Örnek Aktivite: “Bir hikaye anlatalım: Dün bir köpek gördük. Köpek ‘havladı’ diyelim.”
3. Evre: Pekiştirme Evresi
Bu evrede çocuk, eylemlere gelen çekim eklerini düzenli ve doğal bir şekilde kullanmayı öğrenir. Çalışmalar, daha karmaşık ifadeleri ve durumları kapsayacak şekilde genişletilir.
Okulda Öğretmen Tarafından:
- Hikaye Anlatma Çalışmaları:
- Çocuk, bir hikaye anlatırken eylemleri çekim ekleriyle doğru şekilde kullanır.
- Örnek Aktivite: “Bir hikaye anlat: ‘Bugün okula gittim, arkadaşlarımla oynadım ve eve geldim.'”
- Grup Çalışmalarında Kullanım:
- Çocuk, grup etkinliklerinde çekim eklerini doğru kullanarak konuşur.
- Örnek Yönerge: “Arkadaşlarınla konuşurken ‘Biz dün parkta oynadık’ diyebilirsin.”
Evde Ebeveynler Tarafından:
- Aile Sohbetlerinde Kullanım:
- Çocuk, aile bireyleriyle sohbet ederken eylemleri doğru çekim ekleriyle ifade eder.
- Ebeveyn Yönergesi: “Bize bugün neler yaptığını anlat. ‘Okula gittim, yemek yedim’ gibi cümleler kurabilirsin.”
- Görsellerle Dil Çalışması:
- Çocuk, resimler üzerinde gördüklerini eylemlerle ifade eder.
- Örnek Aktivite: “Bu resimde bir çocuk salıncakta sallanıyor. Şimdi ‘Çocuk salıncakta sallanıyordu’ diyelim.”
4. Evre: Genelleme Evresi
Bu evrede çocuk, eylemlere çekim eklerini doğru yer ve sırada kullanmayı farklı kişiler, ortamlar ve durumlarda doğal bir şekilde uygulamayı öğrenir.
Okulda Öğretmen Tarafından:
- Farklı Konularda Kullanım:
- Çocuk, derslerde ve sınıf etkinliklerinde eylemleri doğru çekim ekleriyle kullanır.
- Örnek Aktivite: “Sınıfta bir resim çiziyorsan ‘Resim çiziyorum’ diyebilirsin.”
- Sosyal Oyunlar ve Etkinlikler:
- Çocuk, arkadaşlarıyla oynarken eylemleri çekim ekleriyle doğru şekilde kullanır.
- Örnek Yönerge: “Arkadaşına ‘Topu bana attın’ diyebilirsin.”
Evde Ebeveynler Tarafından:
- Günlük Hayatta Kullanım:
- Çocuk, günlük işlerde eylemleri doğru çekim ekleriyle ifade eder.
- Ebeveyn Yönergesi: “Şimdi ne yapıyorsun? ‘Kitap okuyorum’ diyebilirsin.”
- Toplum İçinde Uygulama:
- Çocuk, toplum içinde gördüklerini veya yaptığı şeyleri doğru eylem çekimleriyle ifade eder.
- Örnek Aktivite: “Markette alışveriş yaparken ‘Biz süt alıyoruz’ diyebilirsin.”
Genel Sonuç
Bu planın sonunda çocuk, eylemlere gelen çekim eklerini doğru yer ve sırada kullanmayı öğrenir ve bu beceriyi doğal bir şekilde uygular. Eylem çekim eklerini doğru kullanmak, çocuğun dilbilgisi kurallarına uygun ifadeler oluşturmasını sağlar, dil gelişimini ileri seviyelere taşır ve iletişim becerilerini güçlendirir. Düzenli uygulama ve rehberlik sayesinde bu beceri kalıcı hale gelir ve farklı ortamlarda rahatça uygulanabilir. Hem öğretmen hem de ebeveyn desteği bu sürecin kritik bir parçasıdır.
