Hedef: Konuşma Prozodisini Ayarlayarak Konuşur

1. Evre: Beceri Tanıtma Evresi

Bu evrede çocuğun, prozodi unsurlarını (vurgu, tonlama, ritim) anlaması ve bu unsurları konuşmasında doğru şekilde kullanmayı öğrenmesi sağlanır. Prozodi, konuşmanın doğal bir şekilde akmasını ve dinleyicinin mesajı anlamasını kolaylaştırır.

Bu beceriyi kazanması halinde:

  • Konuşması daha etkili ve anlamlı hale gelir.
  • Duygu ve düşüncelerini dinleyicilere doğru bir şekilde aktarır.
  • İletişimde daha fazla dikkat çeker ve anlaşılır olur.

Ulaşmak istediğimiz hedef davranışlar:

  1. Cümledeki önemli kelimeleri vurgular.
  2. Duyguya uygun tonlama yapar.
  3. Konuşma sırasında ritmik bir akış sağlar.
  4. Duruma uygun hız ve ses tonu kullanır.

Kullanılabilecek öğretim yöntemleri:

  • Modelleme ve eş zamanlı uygulama.
  • Dramatik okuma çalışmaları.
  • Yapılandırılmış diyalog ve tekrar çalışmaları.

Örnek Materyal ve Yönergeler:

  • Materyal: Şiirler, kısa hikayeler ve diyalog metinleri.
  • Yönerge: “Bu cümlede hangi kelimeyi vurgulamak istediğini düşün ve bu kelimeye daha güçlü bir tonlama yaparak oku: ‘Bugün çok güzel bir gün!'”

2. Evre: Uygulama Evresi

Bu evrede çocuk, konuşma sırasında prozodi kullanımı ile ilgili çeşitli alıştırmalar yapar. Çalışmalar hem okulda öğretmen rehberliğinde hem de evde ebeveyn desteğiyle uygulanır.

Okulda Öğretmen Tarafından:

  1. Sesli Okuma ve Vurgu Çalışmaları:
    • Öğrenciden kısa metinler veya şiirler sesli bir şekilde okuması istenir. Önemli kelimelerin vurgulanması ve duygusal tonlamanın sağlanması üzerinde durulur.
    • Örnek Aktivite: “Bu hikayeyi oku ve duygusal yerlerde ses tonunu yükselt, vurgulamak istediğin kelimelere dikkat et.”
  2. Drama ve Rol Oynama:
    • Çocuk, belirli bir duygu veya durumu ifade eden rolleri oynar. Prozodi kullanımı bu rollere göre şekillendirilir.
    • Örnek Yönerge: “Bir tiyatro sahnesinde üzgün bir karakteri canlandır. Ses tonunu ve vurguları bu duyguyu ifade edecek şekilde ayarla.”

Evde Ebeveynler Tarafından:

  1. Hikaye Anlatma ve Sohbet Çalışmaları:
    • Çocuk, günlük sohbetlerinde ya da bir hikaye anlatırken vurgular ve tonlamalar üzerinde çalışır.
    • Ebeveyn Yönergesi: “Bugün yaşadığın bir olayı anlat ama heyecanlı yerlerde ses tonunu biraz yükselt.”
  2. Şarkı ve Tekerleme Çalışmaları:
    • Çocuk, şarkılar veya tekerlemeler söyleyerek prozodi kullanımını eğlenceli bir şekilde öğrenir.
    • Örnek Aktivite: “Bu şarkıyı söyle ve hangi kelimeleri daha belirgin hale getirmek istediğine karar ver.”

3. Evre: Pekiştirme Evresi

Bu evrede çocuk, konuşmasında prozodiyi doğal bir şekilde kullanmayı öğrenir. Çeşitli sosyal durumlarda bu beceriyi pekiştirecek uygulamalar yapılır.

Okulda Öğretmen Tarafından:

  1. Metin Analizi Çalışmaları:
    • Çocuk, bir metindeki önemli kelimeleri belirler ve okuma sırasında bu kelimeleri vurgular.
    • Örnek Aktivite: “Bu hikayede hangi kelimelerin daha önemli olduğunu belirle ve bu kelimelere vurgu yaparak oku.”
  2. Grup Çalışmaları ve Tartışmalar:
    • Çocuk, grup içi tartışmalarda konuşma sırasında prozodi kullanır. Öğretmen, bu süreçte rehberlik eder ve geri bildirim verir.
    • Örnek Yönerge: “Arkadaşlarınla bir konuyu tartışırken, hangi cümlelerde vurgu yapacağınızı düşünün ve uygun tonlamalar yapın.”

Evde Ebeveynler Tarafından:

  1. Günlük Sohbetlerde Uygulama:
    • Ebeveyn, çocuğun konuşmalarında prozodi kullanımını destekler. Çocuk, günlük sohbetlerde bu beceriyi uygular.
    • Ebeveyn Yönergesi: “Bugün ne yaptığını anlatırken ses tonunla heyecanını ya da üzüntünü ifade etmeyi dene.”
  2. Aile İletişiminde Vurgu Çalışmaları:
    • Aile, çocuğun önemli gördüğü kelimeleri vurgulayarak bir olay anlatmasını teşvik eder.
    • Örnek Aktivite: “Bugün seni etkileyen bir olayı bize anlat ve hikayeni daha dikkat çekici hale getirmek için vurgu yap.”

4. Evre: Genelleme Evresi

Bu evrede çocuk, prozodiyi farklı sosyal ortamlarda ve kişilerle doğal bir şekilde kullanmayı öğrenir.

Okulda Öğretmen Tarafından:

  1. Sunum ve Hikaye Anlatma:
    • Çocuk, sınıfta bir sunum yapar ya da hikaye anlatır. Prozodi kullanımı bu etkinliklerde doğal bir şekilde uygulanır.
    • Örnek Aktivite: “Arkadaşlarına bir hikaye anlatırken ses tonunu ve vurgu yerlerini düşünerek konuş.”
  2. Şiir ve Hikaye Yarışmaları:
    • Çocuk, sınıf içi etkinliklerde (örneğin, şiir okuma yarışmaları) prozodiyi etkili bir şekilde kullanır.
    • Örnek Yönerge: “Bu şiiri oku ve duygularını ifade etmek için ses tonunu yükseltip alçaltmayı unutma.”

Evde Ebeveynler Tarafından:

  1. Toplum İçinde Uygulama:
    • Çocuk, toplum içinde (örneğin, bir aile toplantısı ya da arkadaş buluşması) prozodiyi kullanır.
    • Ebeveyn Yönergesi: “Misafirlere bir hikaye anlatırken önemli yerlerde vurgu yapmayı unutma.”
  2. Farklı Duyguları İfade Etme Çalışmaları:
    • Çocuk, farklı duyguları ifade eden cümleleri söyleyerek prozodi kullanımını pekiştirir.
    • Örnek Aktivite: “Şimdi bir cümleyi üzgünmüş gibi söyle, sonra aynı cümleyi mutlu bir şekilde söyle.”

Genel Sonuç

Bu planın sonunda çocuk, konuşmalarında prozodiyi etkili bir şekilde kullanmayı öğrenir. Bu beceri, çocuğun hem sosyal hem de akademik hayatında iletişim kalitesini artırır. Prozodi kullanımındaki özgüven, çocuğun duygu ve düşüncelerini doğru bir şekilde ifade etmesini ve çevresindeki kişiler tarafından daha iyi anlaşılmasını sağlar. Hem öğretmen hem de ebeveynlerin desteğiyle bu beceri kalıcı hale gelir.