Hedef: Konuşma Prozodisini Ayarlayarak Konuşur
1. Evre: Beceri Tanıtma Evresi
Bu evrede, çocuğun konuşma sırasında prozodi unsurlarını (vurgu, tonlama, ritim) anlaması ve doğru şekilde kullanması sağlanır. Prozodi, konuşmanın doğal ve anlamlı bir şekilde ifade edilmesine yardımcı olur.
Bu beceriyi kazanması halinde:
- Konuşması daha anlaşılır ve etkili hale gelir.
- Dinleyicilerle iletişimde daha olumlu bir etki bırakır.
- Söylemek istediği duygu ve düşünceleri doğru bir şekilde aktarabilir.
Ulaşmak istediğimiz hedef davranışlar:
- Konuşma sırasında uygun yerlerde vurgu yapar.
- Ses tonunu duygu ve duruma uygun olarak ayarlar.
- Konuşmada ritim ve duraklamaları doğru şekilde kullanır.
- Söylemek istediği mesajın anlamını vurgulamak için tonlama yapar.
Kullanılabilecek öğretim yöntemleri:
- Model olma ve taklit yöntemi.
- Rol oynama ve drama çalışmaları.
- Sesli okuma ve eşlikli konuşma çalışmaları.
Örnek Materyal ve Yönergeler:
- Materyal: Kısa hikayeler, şiirler ve şarkı metinleri.
- Yönerge: “Cümlede hangi kelimeyi vurgulaman gerektiğini düşün ve bunu doğru bir tonlamayla söyle: ‘Bugün çok güzel bir gün!'”
2. Evre: Uygulama Evresi
Bu evrede, hedef davranışların okulda öğretmen rehberliğinde ve evde ebeveyn desteğiyle uygulanması sağlanır.
Okulda Öğretmen Tarafından:
- Sesli Okuma Çalışmaları:
- Öğrenciden kısa metinleri sesli okuması istenir. Öğretmen, belirli kelimelerin vurgulanmasını ve uygun tonlamaların kullanılmasını sağlar.
- Örnek Aktivite: “Bu metni oku ve kırmızı ile işaretlenmiş kelimeleri vurgulayarak söyle.”
- Drama ve Rol Oynama:
- Öğrenci, belirli bir duygu veya durumun ifade edildiği sahneleri oynar. Prozodiyi doğru kullanması için rehberlik edilir.
- Örnek Aktivite: “Bir tiyatro sahnesinde üzgün bir kişiyi canlandır. Ses tonunu ve vurgu yerlerini bu duyguyu ifade edecek şekilde ayarla.”
Evde Ebeveynler Tarafından:
- Hikaye Anlatma ve Sohbet Çalışmaları:
- Ebeveyn, çocuğun günlük sohbetlerinde ya da hikaye anlatımlarında prozodiye dikkat etmesini sağlar.
- Ebeveyn Yönergesi: “Bana bugün olanları anlat ama önemli kelimeleri daha güçlü bir şekilde vurgula.”
- Şiir ve Şarkı Çalışmaları:
- Çocukla birlikte kısa şiirler veya şarkılar okunur. Vurgu, ritim ve tonlama üzerinde çalışılır.
- Örnek Aktivite: “Bu şarkıyı söylerken hangi kelimelerin daha önemli olduğunu düşün ve onları daha belirgin söyle.”
3. Evre: Pekiştirme Evresi
Bu evrede çocuk, konuşma prozodisini doğal ve sürekli bir şekilde kullanmayı öğrenir.
Okulda Öğretmen Tarafından:
- Metin Analizi Çalışmaları:
- Öğrenciye, bir metindeki önemli kelimeleri ve vurgu yerlerini bulması istenir. Bu metni okuyarak doğru prozodi kullanımı pekiştirilir.
- Örnek Aktivite: “Bu metindeki hangi kelimelerin önemli olduğunu işaretle ve onları vurgulayarak oku.”
- Grup Tartışmaları:
- Öğrenci, sınıf içi tartışmalarda prozodi kullanımına dikkat eder. Öğretmen, bu süreçte geri bildirim sağlar.
- Örnek Yönerge: “Arkadaşlarınla bu konuyu tartışırken hangi cümlede vurgu yapacağını düşün ve buna uygun bir şekilde konuş.”
Evde Ebeveynler Tarafından:
- Günlük İletişimde Prozodi Kullanımı:
- Ebeveyn, çocuğun günlük konuşmalarında prozodiyi doğru kullanmasını destekler ve teşvik eder.
- Ebeveyn Yönergesi: “Söylemek istediğin önemli bir şeyi bana anlatırken ses tonunu daha güçlü kullan.”
- Kendi Sesini Kaydetme ve Dinleme:
- Çocuğun kendi sesini kaydedip dinleyerek prozodi kullanımını değerlendirmesi sağlanır.
- Örnek Aktivite: “Bir hikaye anlatırken sesini kaydet. Sonra dinle ve hangi kelimeleri vurguladığını fark et.”
4. Evre: Genelleme Evresi
Bu evrede çocuk, prozodiyi konuşmalarında doğal bir beceri olarak kullanır. Farklı sosyal ortamlarda ve durumlarda bu beceriye hakim olması sağlanır.
Okulda Öğretmen Tarafından:
- Farklı Ortamlarda Uygulama:
- Çocuk, okul içindeki farklı etkinliklerde (örneğin, sunumlar veya tartışmalar) prozodiyi kullanır.
- Örnek Aktivite: “Bir sunum yap ve sunum sırasında vurgu ve tonlamanı doğru kullanmaya dikkat et.”
- Şiir ve Hikaye Yarışmaları:
- Çocuk, sınıf içi şiir okuma veya hikaye anlatma yarışmalarına katılır. Prozodiyi etkili bir şekilde kullanması teşvik edilir.
- Örnek Yönerge: “Bir şiir oku ve dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde ses tonunu ayarla.”
Evde Ebeveynler Tarafından:
- Aile Sohbetlerinde Pekiştirme:
- Aile, çocuğun prozodiyi günlük konuşmalarında doğal bir şekilde kullanmasını teşvik eder.
- Ebeveyn Yönergesi: “Akşam yemeğinde konuşurken önemli kelimeleri vurgulamayı unutma.”
- Duygu ve Tonlama Çalışmaları:
- Ebeveyn, çocuğun farklı duyguları ifade eden cümleler üzerinde çalışmasını sağlar.
- Örnek Aktivite: “Şimdi üzgünmüş gibi konuş. Şimdi ise heyecanlı bir şekilde aynı cümleyi söyle.”
Genel Sonuç
Bu planın sonunda çocuk, konuşmalarında prozodiyi etkili bir şekilde kullanarak duygu ve düşüncelerini doğru ifade etmeyi öğrenir. Düzenli uygulamalar ve geri bildirimlerle bu beceri doğal ve kalıcı hale gelir. Bu, çocuğun hem sosyal hem de akademik hayatında iletişim kalitesini artırarak özgüvenini destekler.
